Ariovistus ad postulāta Caesaris pauca respondit, dē suīs virtūtibus multa praedicāvit: trānsīsse Rhēnum sēsē nōn suā sponte, sed rogātum et arcessītum ā Gallīs; nōn sine māgnā spē magnīsque praemiīs domum propinquōsque relīquisse; sēdēs habēre in Galliā ab ipsīs concessās, obsidēs ipsōrum voluntāte datōs; stīpendium capere iūre bellī, quod victōrēs victīs impōnere cōnsuērint. Nōn sēsē Gallīs sed Gallōs sibi bellum intulisse: omnēs Galliae cīvitātēs ad sē oppugnandum vēnisse ac contrā sē castra habuisse; eās omnēs cōpiās ā sē ūnō proeliō pulsās ac superātās esse. Sī iterum experīrī velint, sē iterum parātum esse dēcertāre; sī pāce ūtī velint, inīquum esse dē stīpendiō recūsāre, quod suā voluntāte ad id tempus pependerint. Amīcitiam populī Rōmānī sibi ōrnāmentō et praesidiō, nōn dētrīmentō esse oportēre, atque sē hāc spē petīsse. Sī per populum Rōmānum stīpendium remittātur et dēditiciī subtrahantur, nōn minus libenter sēsē recūsātūrum populī Rōmānī amīcitiam quam adpetierit. Quod multitūdinem Germānōrum in Galliam trādūcat, id sē suī mūniendī, nōn Galliae oppugnandae causā facere; eius reī testimōnium esse quod nisi rogātus nōn vēnerit et quod bellum nōn intulerit sed dēfenderit. Sē prius in Galliam vēnisse quam populum Rōmānum. Numquam ante hōc tempus exercitum populī Rōmānī Galliae prōvinciae fīnibus ēgressum. Quid sibi vellet? Cūr in suās possessiōnēs venīret? Prōvinciam suam hanc esse Galliam, sīcut illam nostram. Ut ipsī concēdī nōn oportēret, sī in nostrōs fīnēs impetum faceret, sīc item nōs esse inīquōs, quod in suō iūre sē interpellārēmus. Quod frātrēs ā senātū Haeduōs appellātōs dīceret, nōn sē tam barbarum neque tam imperītum esse rērum ut nōn scīret neque bellō Allobrogum proximō Haeduōs Rōmānīs auxilium tulisse neque ipsōs in iīs contentiōnibus quās Haeduī sēcum et cum Sēquanīs habuissent auxiliō populī Rōmānī ūsōs esse. Dēbēre sē suspicārī simulāta Caesarem amīcitiā, quod exercitum in Galliā habeat, suī opprimendī causā habēre. Quī nisi dēcēdat atque exercitum dēdūcat ex hīs regiōnibus, sēsē illum nōn prō amīcō sed prō hoste habitūrum. Quod sī eum interfēcerit, multīs sēsē nōbilibus prīncipibusque populī Rōmānī grātum esse factūrum (id sē ab ipsīs per eōrum nūntiōs compertum habēre), quōrum omnium grātiam atque amīcitiam eius morte redimere posset. Quod sī dēcessisset et līberam possessiōnem Galliae sibi trādidisset, magnō sē illum praemiō remūnerātūrum et quaecumque bella gerī vellet sine ūllō eius labōre et perīculō cōnfectūrum.
Notes
Translation
阿瑞欧维斯图斯针对凯撒的要求回应了少量的事,[却]夸耀了许多有关自己勇力的事:[2]他不是自愿渡过莱茵河,而是被高卢人请求与召唤的。没有大希望和很大的回报[的话],他不会离开家乡和亲属,他在高卢获得了被他们自己放弃的席位,[获得了]他们自愿交付的人质,又凭借战争法权掌控着那胜利者惯于加给战败者的赋税。[3]不是他向高卢人,而是高卢人向他发动战争,高卢全境的城邦前来向他进攻,并扎营对抗他,[而]所有这些军队被他在一场战役中击败并征服。[4]如果他们想再一次经历之,他就再一次准备决斗,如果他们想要和平,[那么]拒绝[交纳]那些他们自愿交付到这个时候的赋税就是不公义的。[5]罗马人的友情对他来说,应是装饰和保障,[而]非损害,而他是怀着这种希望去谋求这事的。如果因为罗马人,他要免掉赋税并放回投降者,[那么]相比寻求,他更乐于回绝罗马人的友情。[6]他做带领日耳曼族人进入高卢[的事],是为了保护自己,而不是为了攻击高卢人,这事情的证据是,除非被要求,他不会前来;并且,他不发动战争,而[只是]防御 。[7]他早于罗马人来到高卢。在这时间之前,罗马军队从未越过高卢行省的边界 。[8]凯撒想要什么?为什么[凯撒]要来到他所占据的[地方]?这是他的高卢行省,正如那[是]我们[罗马人]的。[也]正如设若他向我们的领地发动攻击[那]他就不该被原谅,那么同样,我们[罗马人]就是不公义的,因为我们在干涉他、反对他的治权。[9]至于[凯撒]说海都依人被他自己称作朋友,他[也]不是如此鄙陋,也不是对形势无甚了解以至于不知道海都依人既没有在最近的阿珥罗卜若革斯战役中向罗马人提供帮助,[而]他们也没有在那场海都依人同他和色克瓦尼人发生的斗争中利用到罗马人的帮助。[10]他必须怀疑凯撒以伪装的友情——因为他在高卢有军队——为了消灭他的缘故留有[军队]。[11]除非[凯撒]离开,并且从这块地盘上撤军,他就不会把凯撒认作朋友,而是敌人。[12]但如果他杀死了凯撒,他就做了让许多罗马人中的贵族和要员感激的事——他从他们本人那里,经由他们的使者,把这事获悉——他能够用凯撒的死亡赢得他们全部的恩惠与友谊。[13]倘若[凯撒]离开,并且给予他自由统治高卢的权力,他会以大量的礼物回报凯撒,并且无论[凯撒]想发动[怎么样]的战争,他[都]会合作——对凯撒来说没有任何困难和危险。