Nunc age, qui reges, Erato, quae tempora, rerum
quis Latio antiquo fuerit status, aduena classem
cum primum Ausoniis exercitus appulit oris,
expediam, et primae reuocabo exordia pugnae.40
tu uatem, tu, diua, mone. dicam horrida bella,
dicam acies actosque animis in funera reges,
Tyrrhenamque manum totamque sub arma coactam
Hesperiam. Māior rērum mihi nāscitur ōrdō,
māius opus moveō.45
Rēx arva Latīnus et urbēs
iam senior longā placidās in pāce regēbat.
hunc Fauno et nympha genitum Laurente Marica
accipimus; Fauno Picus pater, isque parentem
te, Saturne, refert, tu sanguinis ultimus auctor.
Fīlius huic fātō dīvum prōlēsque virīlis50
nūlla fuit, prīmāque oriēns ērepta iuventā est.
sōla domum et tantās servābat fīlia sēdēs
iam mātūra virō, iam plēnīs nūbilis annīs.
Multī illam māgnō ē Latiō tōtāque petēbant
Ausoniā; petit ante aliōs pulcherrimus omnīs55
Turnus, avīs atavīsque potēns, quem rēgia coniūnx
adiungī generum mīrō properābat amōre;
Sed variīs portenta deum terrōribus obstant.
Laurus erat tēctī mediō in penetrālibus altīs
sacra comam multōsque metū servāta per annōs,60
quam pater inventam, prīmās cum conderet arcēs,
ipse ferēbātur Phoebō sacrāsse Latīnus,
Laurentīsque ab eā nōmen posuisse colōnīs.
Hūius apēs summum dēnsae (mīrābile dictū)
strīdōre ingentī liquidum trāns aethera vectae65
obsēdēre apicem, et pedibus per mūtua nexīs
exāmen subitum rāmō frondente pependit.
Continuō vātēs 'Externum cernimus' inquit
adventāre virum et partīs petere agmen eāsdem
partibus ex īsdem et summā dominārier arce.'70
Praetereā, castīs adolet dum altāria taedīs,
et iūxtā genitōrem astat Lāvīnia virgō,
vīsa (nefās) longīs comprēndere crīnibus īgnem
atque omnem ōrnātum flammā crepitante cremārī,
rēgālīsque accēnsa comās, accēnsa corōnam75
īnsīgnem gemmīs; tum fūmida lūmine fulvō
involvī ac tōtīs Volcānum spargere tēctīs.
Id vērō horrendum ac vīsū mīrābile ferrī:
namque fore inlūstrem fāmā fātīsque canēbant
ipsam, sed populō māgnum portendere bellum.80
translation
快来,厄拉托!那时君王名谁、世道如何?
古代的拉提昂是怎样状况——当异国士兵的
舰队刚刚抛锚停定在奥索尼亚的滩岸之时?
我将一一道来,并叙说第一场厮杀的发端;40
女神,快来指引诗人!我将描述可怖的战争,
首领们身先士卒、满怀激情,冲向了坟冢,
我将描述堤瑞尼亚的军旅和兵燹焦灼的整个
赫斯珀里亚。更高一等的主题为我而生,
我要启动更大的工作。45
年迈的拉提努斯王
一直以来和平地统治田野和安宁的城市。
传说他由浮努斯和劳壬图姆的水仙玛里卡
所生;浮努斯的父亲是皮库斯,他又称你,
萨图恩,为父——你是这条血脉最初的本源。
诸神的旨意让拉提努斯膝下无子,一个子嗣50
也没有,年青的一个还未长成就不幸夭折。
只有一个女儿照料着家业和堂堂的宫室,
她已经满足了婚龄,到了该嫁人的时候。
她的追求者遍布广阔的拉提昂,乃至整个
奥索尼亚;名列前茅的是所有人中最俊美的55
图耳努斯,他有显赫的祖先,让宫中的王后
满心超乎寻常的殷勤,敦促把他招为驸马;
但是上天诸多可怕的征兆却在其中作梗。
有一棵月桂树长在宫殿中央最内的深处,
它的枝叶神圣,多年来受人诚敬地供奉;60
它由父王在最初建造城堡的时候发现,
据说拉提努斯亲自将它献给了福玻斯,
从此垦荒者们就因此得名为劳壬图姆人。
一日,黑压压的蜜蜂飞向树顶——说来奇怪,
这嗡鸣的巨大蜂群穿过清澈如水的长空,65
占据了树顶,一个个把脚都相互勾连,
突然间全体倒悬在一根葱郁的枝桠上。
立刻就有先知说道:「我觉察到一丈夫
将从异邦来临,带着人马攻取同一处地方,
他们来自同一个方向,将在城堡最高处统治。」70
此外,正当祭品由圣洁的松木焚烧之时,
童贞的拉维尼娅公主侍立在她父亲身旁;
只见——多么可怕!——她的长发着起了火,
所有饰物都在噼啪作响的烈焰中燃烧,
火点燃了尊贵的头发,点燃了缀满宝石的75
冠冕;她浑身喷出浓烟,又被明黄的亮光
重重缭绕,将伏尔坎的火星散满了房间。
这景象着实令观者惊惧不已、震撼非常:
于是预言家们吟咏她命中注定名声煊赫,
可同时也必将为族人带来浩大的战争!80