Ecloga I

MELIBOEVS   TITYRVS

M.  Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi

siluestrem tenui Musam meditaris auena;

nos patriae finis et dulcia linquimus arua.

nos patriam fugimus; tu, Tityre, lentus in umbra

formosam resonare doces Amaryllida siluas.5

T.  O Meliboee, deus nobis haec otia fecit.

namque erit ille mihi semper deus, illius aram

saepe tener nostris ab ouilibus imbuet agnus.

ille meas errare boues, ut cernis, et ipsum

ludere quae uellem calamo permisit agresti.10

M.  Non equidem inuideo, miror magis: undique totis

usque adeo turbatur agris. en ipse capellas

protinus aeger ago; hanc etiam uix, Tityre, duco.

hic inter densas corylos modo namque gemellos,

spem gregis, a! silice in nuda conixa reliquit.15

saepe malum hoc nobis, si mens non laeua fuisset,

de caelo tactas memini praedicere quercus.

sed tamen iste deus qui sit, da, Tityre, nobis.

T.  Vrbem quam dicunt Romam, Meliboee, putaui

stultus ego huic nostrae similem, quo saepe solemus 20

pastores ouium teneros depellere fetus.

sic canibus catulos similis, sic matribus haedos

noram, sic paruis componere magna solebam.

uerum haec tantum alias inter caput extulit urbes

quantum lenta solent inter uiburna cupressi. 25

M.  Et quae tanta fuit Romam tibi causa uidendi?

T.  Libertas, quae sera tamen respexit inertem,

candidior postquam tondenti barba cadebat,

respexit tamen et longo post tempore uenit,

postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit.30

namque (fatebor enim) dum me Galatea tenebat,

nec spes libertatis erat nec cura peculi.

quamuis multa meis exiret uictima saeptis,

pinguis et ingratae premeretur caseus urbi,

non umquam grauis aere domum mihi dextra redibat.35

M.  Mirabar quid maesta deos, Amarylli, uocares,

cui pendere sua patereris in arbore poma;

Tityrus hinc aberat. ipsae te, Tityre, pinus,

ipsi te fontes, ipsa haec arbusta uocabant.

T.  Quid facerem? neque seruitio me exire licebat40

nec tam praesentis alibi cognoscere diuos.

hic illum uidi iuuenem, Meliboee, quotannis

bis senos cui nostra dies altaria fumant.

hic mihi responsum primus dedit ille petenti:

'pascite ut ante boues, pueri; summittite tauros.'45

M.  Fortunate senex, ergo tua rura manebunt

et tibi magna satis, quamuis lapis omnia nudus

limosoque palus obducat pascua iunco:

non insueta grauis temptabunt pabula fetas,

nec mala uicini pecoris contagia laedent.50

fortunate senex, hic inter flumina nota

et fontis sacros frigus captabis opacum;

hinc tibi, quae semper, uicino ab limite saepes

Hyblaeis apibus florem depasta salicti

saepe leui somnum suadebit inire susurro;55

hinc alta sub rupe canet frondator ad auras,

nec tamen interea raucae, tua cura, palumbes

nec gemere aëria cessabit turtur ab ulmo.

T.  Ante leues ergo pascentur in aethere cerui

et freta destituent nudos in litore piscis, 60

ante pererratis amborum finibus exsul

aut Ararim Parthus bibet aut Germania Tigrim,

quam nostro illius labatur pectore uultus.

M.  At nos hinc alii sitientis ibimus Afros,

pars Scythiam et rapidum cretae ueniemus Oaxen 65

et penitus toto diuisos orbe Britannos.

en umquam patrios longo post tempore finis

pauperis et tuguri congestum caespite culmen,

post aliquot, mea regna, uidens mirabor aristas?

impius haec tam culta noualia miles habebit, 70

barbarus has segetes. en quo discordia ciuis

produxit miseros: his nos conseuimus agros!

insere nunc, Meliboee, piros, pone ordine uitis.

ite meae, felix quondam pecus, ite capellae.

non ego uos posthac uiridi proiectus in antro 75

dumosa pendere procul de rupe uidebo;

carmina nulla canam; non me pascente, capellae,

florentem cytisum et salices carpetis amaras.

T.  Hic tamen hanc mecum poteras requiescere noctem

fronde super uiridi: sunt nobis mitia poma,80

castaneae molles et pressi copia lactis,

et iam summa procul uillarum culmina fumant

maioresque cadunt altis de montibus umbrae.

    其一    墨利波乌 提堤鲁

     

            你,提堤鲁,在榉树宽阔的华盖下闲卧,

                拿纤细的芦管将林间缪斯的歌谣琢磨,

                而我却要撇下故国的边界和宜人的田地。

                我远走他乡,你,提堤鲁,则尽享安逸,

                在树荫中教林木回响「美丽的阿玛律莉」。5

     

            哦,墨利波乌,是一个神让我有这等悠闲。

                对我而言,他将永远是神明,他的祭坛

                将常由我从羊群中选一只羊羔来浸染。

                如你所见,是他教我的牛儿们能四处游逛,

                教我能随心所欲,将乡间的苇管把玩。10

     

            我与其嫉妒,不如说是惊奇——我走到哪里

                都见田园处处鸡犬不宁。如今我心力交瘁,

                只好赶羊前行,瞧,提堤鲁,这只止步不前。

                它刚在茂密的榛树林里产下孪生的幼仔,

                羊群的希望一出生就被弃在光秃的岩石上。15

                好几次我都该明白——要不是我脑筋搭错——

                该记得那遭天打雷劈的橡树正预示了灾祸。

                可你受恩于何方神圣,提堤鲁,快告诉我。

     

            那座被人们唤作罗马的城市,墨利波乌,

                就是我们羊倌常把绵羊稚嫩的幼崽赶去的 20

                地方,我傻傻地以为跟咱们的城市差不多;

                就像小狗长得像大狗,母山羊长得像羊羔,

                我已经习惯如此,拿小物和大物相比较。

                可其实,这座万城之翘楚是如此出类拔萃,

                就好像柏树在低矮的荚蒾花间傲然挺立。25

     

            你能亲眼目睹罗马城,又是出于什么缘故?

     

            是自由,它终于垂青于像我这样的懒汉,

                尽管如今我愈发花白的胡须随剪刀下落。

                但它毕竟垂青于我——只是实在姗姗来迟:

                我已被阿玛律莉俘获、和伽拉忒娅别离。30

                但实话实说,伽拉忒娅把我占有的时候,

                我既没有自由的希望,也难以留心积蓄。

                无论从自家栅栏里挑出多少牺牲宰杀,

                为不知感恩的城市把多少油奶酪压榨,

                我的右手从未拿满沉甸甸的铜钱回家。35

     

            阿玛律莉啊,我曾惊诧你为何面色忧愁,

                祈求天神,又为了谁任凭苹果挂在枝头。

                提堤鲁出门远行——提堤鲁,连那松林,

                连泉水和郁郁葱葱的树丛都呼唤着你。

     

            我有什么办法?身为贱奴,我不能脱身,40

                也没法在别处找到能伸出援手的天神。

                就在这时,墨利波乌啊,我遇到了这青年——

                我家祭坛每年为他燃起十二天的青烟!

                正是他第一个对我的苦苦哀求作出答复:

                「小子们,像往常那样,去喂牛、养牛吧。」45

     

            福星高照的老汉啊,于是你留住了自家田垄,

                即使整个牧场都布满赤裸的岩石和沼泽,

                长满泥泞的灯芯草,对你来说也够宽裕了。

                怀有身孕的母畜不会受陌生食材诱惑,

                也不会受邻家羊群的邪物感染而衰弱。50

                福星高照的老汉啊,在这熟悉的河床

                和圣洁的泉水间,你能寻得阴翳清凉。

                这里有你的藩篱和邻居相隔,一如既往,

                许布拉的蜜蜂将采集柳下花朵的芬芳,

                时不时借着轻柔的耳语,带你进入梦乡。55

                在高峻的岩壁下,修枝人向天空放歌,

                你宠爱的林鸽们会此起彼伏地叫个没完,

                斑鸠也会在冲天的榆树上不停地咏叹。

     

            要等到轻盈的鹿儿在空中饮食游荡,

                要等到大海将赤裸的鱼群撇在岸上,60

                要等世界两头居无定所的民族交换地盘,

                安息人到阿拉尔河、日耳曼人到底格里斯

                河畔汲水,我心中才会抹去那人的容颜。

     

            可咱却得远走他乡,有的去干渴的非洲,

                有的去斯屈提亚或白垩侵蚀的乌浒水边,65

                甚至到遥不可及、与全世界隔绝的不列颠。

                经过长年累月,我能否重返故国的边境,

                再见到青草依依的屋脊覆盖我的寒舍——

                能否回到自己的王国,珍惜些许收获?

                无道的武夫将夺走我苦心劳作的新田,70

                这些土地将落入野蛮人之手。公民不和

                结出这多苦果;辛苦耕耘却为他人所夺!

                现在来种梨树,墨利波乌,栽起葡萄成排。

                走吧,曾经幸福的羊群;羊儿们,快走。

                从今往后,我再不能在青翠的山洞里安躺,75

                远远地看你们在野棘遍布的山石间徜徉。

                我将不再歌唱。羊儿啊,我将不再喂你们

                开花的苜蓿;你们再吃不到发涩的柳枝。

     

            不过你可以在这里休憩,和我共度今晚;

                在这青葱的绿地上,咱们有熟透的苹果,80

                有软糯的栗子,还有好多刚压制的乳酪。

                远方袅袅的炊烟已经冒出村舍的屋顶,

                高耸的群山投下了愈发修长的阴影。

    article Nav